Gehoorverlies benoemen, bespreken en aanpakken als huisarts

​Dit stroomdiagram begeleidt je bij dit stappenplan 

Het stappenplan bij vermoeden van gehoorverlies voor de huisarts

1. U kan de eerste signalen van gehoorverlies herkennen en benoemen wanneer u één of meerdere van de volgende punten van de checklist ‘GEHOORVERLIES HERKENNEN’ervaart tijdens de consultatie:
   • De patiënt vraagt om te herhalen
   • De patiënt heeft last om u te begrijpen
   • De patiënt praat zelf luid
   • De patiënt kijkt naar uw lipbeeld tijdens het gesprek
   • De patiënt begrijpt u niet, als u naast of achter de patiënt staat (dit is omwille van het onzichtbaar lipbeeld)
      
2. Als de patiënt u spontaan aanspreekt over zijn gehoorprobleem of als uw vermoeden wordt bevestigd dat de patiënt gehoorverlies zou kunnen hebben, bespreek dit en neem een anamnese af, doe een klinisch onderzoek en behandel oorproblemen waarvoor geen interventie door een NKO-arts noodzakelijk is.
    
3. Indien bijkomende stappen aangewezen zijn, bespreek de mogelijke negatieve gevolgen van onbehandeld gehoorverlies en het belang om dit aan te pakken.
    
4. Bij plots, snel erger wordend of fluctuerend gehoorverlies, uni- of bilateraal: Evalueer of u dringend dient door te verwijzen naar spoed, omdat snelle interventie cruciaal is.
    
5. Bij unilateraal of significant asymmetrisch gehoorverlies of tinnitus, of bij vertigo, dient u direct door te verwijzen naar een NKO-arts.
    
6. Als het geen dringende doorverwijzing betreft, kan u een screening uitvoeren of meteen beslissen om door te verwijzen voor een gehoortest
    
   1. Screening: U kan kiezen tussen de hear-WHO app, een spraak-in-ruis zelftest of de gestandaardiseerde Auditieve Screeningvragenlijst.
      • De hear-WHO spraak-in-ruis screening zelftest: Door middel van een smartphone en oortjes of hoofdtelefoon kan uw patiënt deze zelftest uitvoeren. Er worden cijfers in ruis aangeboden, die de patiënt dient in te geven op een klavier. Dit zal een score opleveren (normaal gehoor of gehoorverlies) die u kan helpen bij de beslissing om uw patiënt wel of nog niet door te verwijzen voor verder onderzoek.
      • De gestandaardiseerde Auditieve Screeningvragenlijst : Deze kan u laten invullen in de wachtzaal, thuis of tijdens uw consult. Dit zal een score opleveren die u kan helpen bij de beslissing om uw patiënt wel of nog niet door te verwijzen voor verder onderzoek.
         
   2. Voor verder onderzoek, kan u doorverwijzen naar:
      • Een NKO-arts: de NKO-arts voert de nodige testen uit, stelt een diagnose, behandelt en stelt indien aangewezen een voorschrift voor hoortoestelaanpassing op.
      • Een audioloog/audicien in een hoorcentrum: de audioloog/audicien voert een vrijblijvende gehoortest uit, bespreekt de resultaten en geeft ze mee aan de patiënt. Indien u het wenst, wordt het resultaat ook aan u bezorgd.

De mogelijke negatieve gevolgen van onbehandeld gehoorverlies

Gehoorverlies is nooit normaal, ook niet vanaf een bepaalde leeftijd. Maak het bespreekbaar voor uw patiënt, zodat u kan anticiperen op eventuele gevolgen voor uw patiënt en hun gezondheid en levenskwaliteit.

Uit het WereldHoorrapport de WHO blijkt dat een onbehandeld gehoorprobleem negatieve gevolgen kan hebben voor uw patiënt zoals:

• Hogere kans op burn-out (Laureyns et al. 2020), arbeidsongeschiktheid (Stam et al, 2013), werkloosheid en vervroegd pensioen (Helvik et al. 2013, Shan et al. 2020)
• Sociaal isolement en eenzaamheid: gehoorverlies is geassocieerd met eenzaamheid en sociaal isolement. Deze associatie heeft belangrijke implicaties voor de cognitieve en psychosociale gezondheid van oudere volwassenen (Shukla A et al. 2020). Slechthorendheid heeft daarnaast ook een effect op emotionele en sociale eenzaamheid bij specifieke subgroepen van ouderen (Pronk et al. 2011).
• Depressie en lagere levenskwaliteit: Meerdere psychiatrische stoornissen zijn in verband  gebracht met gehoorverlies, waaronder depressie, schizofrenie en andere psychosen, angst en neurocognitieve stoornissen (Blazer 2018). Bij oudere volwassenen, met cognitieve problemen, is er een relatie tussen audiometrisch gehoorverlies en ernst van depressieve symptomen. Bovendien was het gebruik van hoortoestellen omgekeerd geassocieerd met de ernst van depressieve symptomen (Kim et al. 2020).
• Vervroegd optreden van dementie: Wanneer er 14 risicofactoren worden aangepast, kan tot 45% van de vormen van dementie mogelijks voorkomen of vertraagd worden. Op middelbare leeftijd (leeftijd 45-65 jaar) vertegenwoordigt gehoorverlies 7% van 45% van de aanpasbare risicofactoren, en dit blijkt de belangrijkste factor te zijn (Livingston et al. 2024).
• Communicatieproblemen en gezondheid: Elke 10 dB toename in gehoorverlies gaat gepaard met een toename van 14% in de kans op het ontwikkelen van een postoperatieve complicatie. (Huang et al. 2022).

Hierbij twee video’s van de Wereldgezondheidsorganisatie over de gevolgen van onbehandeld gehoorverlies en de belangrijke rol van de huisarts in het herkennen van gehoorverlies

• Shelly Chadha, WHO Genève, informeert over het belang van de huisarts en eerstelijns zorgverleners voor de aanpak van gehoorverlies
• Ariane Laplante Lévesque, WHO Europe, informeert over de gevolgen van onbehandeld gehoorverlies:

De hear-WHO spraak-in-ruis screening zelftest

• U kan de hear-WHO app via de link of via de QR code gratis installeren en gebruiken op zowel iOS als Android smartphones. Na installatie kan je kiezen voor Nederlands, Engels, Spaans, Russisch of Chinees. Voor Frans gebruik je de Höra app van de Fondation Pour l'Audition. Door middel van een smartphone en oortjes of een hoofdtelefoon kan uw patiënt deze zelftest uitvoeren. Eerst wordt nagegaan het voldoende stil is. Dan kan de patiënt het volume aanpassen, zodat de cijfers goed hoorbaar zijn, en na een korte inleiding start de test. Er worden 23 reeksen van drie cijfers in ruis aangeboden, die de patiënt in tikt op een klavier en nadien bevestigt met “OK”.

• Dit zal een score opleveren (normaal gehoor of gehoorverlies) die u kan helpen bij de beslissing om uw patiënt wel of nog niet door te verwijzen voor verder onderzoek.
  • Als de score lager is dan 50: Het is waarschijnlijk dat er een zekere mate van gehoorverlies is, hoe lager de score, hoe groter het gehoorverlies. De patiënt dient het gehoor te laten testen door een NKO-arts of door een audioloog in een hoorcentrum.
  • Als de score tussen de 50 en 70 ligt: Dient het gehoor regelmatig getest te worden, om te zien of de score verder afneemt. Dat kan met deze zelftest, of door een hoortest bij een NKO-arts of een audioloog in een hoorcentrum
  • Als de score hoger is dan 70: Dan is het gehoor waarschijnlijk goed en is verdere verwijzing niet noodzakelijk

De Auditieve Screeningvragenlijst voor Volwassenen

• U kan de Auditieve Screeningvragenlijst voor volwassen patiënten downloaden en printen zodat de patiënt deze zelfstandig of met zijn naaste omgeving kan invullen.
• U kan hier de instructie vinden om de Auditieve Screeningvragenlijst te scoren en te interpreteren.
  • Als de score 10 is of hoger, dan is het waarschijnlijk dat er een zekere mate van gehoorverlies is, hoe hoger de score, hoe groter het gehoorverlies. U dient het gehoor te laten testen door een NKO-arts of door een audioloog in een hoorcentrum.
  • Als de score 8 is of lager dan is er waarschijnlijk een goed gehoor en is verdere verwijzing niet noodzakelijk
• Meer informatie rond de validatie van de Auditieve screeningvragenlijst voor Volwassenen: Meer informatie rond de validatie van deze screeningsvragenlijst vindt u in dit document